De Gouden Eeuw. De kwestie Rembrandt


Uit Duister, Licht! - Zoo klonk 't in uw gemoed, 
0 Rembrandt! - en zoo schittren kunst en leven: - 
Want de adder (schoon 't vergif U nooit deed beven) 
Ligt thans vertrapt door uw' metalen voet. 
Maar eeuwger dan uw Standbeeld, is de luister. 
Die onverdoofbaar uit uw werken straalt, - 
En waar 't Geschiedblad van uw' roem verhaalt, 
Daar wijze 't Neerland op uw voorbeeld: Licht uit Duister! 
Jan Pieter Heije (1858)

Cursus binnen de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen 
Open Universiteit


In Rembrandt in perspectief wordt de focus van het brede gebied van de geschiedenis van de publieke ontvangst en het verzamelen van kunst in de Gouden Eeuw verlegd naar één kunstenaar: Rembrandt.

Deze aanpak valt in twee delen uiteen: 

enerzijds wordt inzicht gegeven in de geschiedenis van de waardering van Rembrandts werk door de eeuwen heen. 

Anderzijds wordt een overzicht geboden van het type onderzoek waarmee kunsthistorici in de afgelopen eeuw zijn werk hebben benaderd.

De tegenstelling die bestaat tussen de stortvloed aan moderne Rembrandt-literatuur en diens status in zijn eigen tijd blijkt uit de verschillende bijdragen in het eerste deel 'Van ketter tot kunstheld: de receptie van Rembrandt en zijn werk' . 

De diverse methodes van onderzoek, die ten grondslag liggen aan diezelfde stroom aan Rembrandt-studies, worden in het tweede deel 'Kunsthistorische benaderingen en de veranderende visie op Rembrandt en zijn werk' belicht, waaronder 
  • connaisseurschap, 
  • iconografisch onderzoek  
  • materiaal-technisch onderzoek.

In de cursus wordt het tweede deel van het tekstboek Kunsthistorische benaderingen en de veranderende visie op Rembrandt en zijn werk voor het nodige materiaal aangevuld met bronnen uit de Rembrandt Database.



Thema 1: De Noord-Nederlandse schilderkunst in de tijd van Rembrandt
  • Hoofdstuk 10: Jaco Rutgers, ‘De Gouden Eeuw en Rembrandt’



Thema 2: Materiaal- en materieel-technisch onderzoek
  • Hoofdstuk 8: Ige Verslype, ‘Materiaal-technisch onderzoek: wat maakt een Rembrandt een Rembrandt?’

  • Resultaten van materieel-technisch onderzoek in de praktijk: Rembrandt Database
-
Rembrandt

Thema 3: Kennerschap

  • Hoofdstuk 9: Frans Grijzenhout, ‘Rembrandt: alle schilderijen’ 

  • Hoofdstuk 6: Anna Tummers, ‘Hoe kijkt de kunstkenner? Besluitvorming rond een betwiste Rembrandt’


De Nachtwacht in  het Trippenhuis dat in de 19de eeuw tot 1885 dienst deed als Rijksmuseum

Thema 4: De veranderende receptie van Rembrandt en de schilderkunst van de Gouden Eeuw
  • Inleiding: Jaco Rutgers, ‘Van ketter tot kunstheld: de receptie van Rembrandt en zijn werk 1630-1900'
4.0.0 Inleiding
  • Hoofdstuk 1: Thijs Weststijn, ‘”Zo eigenzinnig in zyne verkiezingen”. Rembrandt in de ogen van tijdgenoten, 1630-1730


  • Hoofdstuk 2: Everhard Korhals Altes, ‘De verzamel- en waarderingsgeschiedenis van Rembrandts artistieke nalatenschap in de achttiende eeuw’ 
  • Hoofdstuk 5: Evert van Uitert, ‘Rembrandts roem: hoe hij werd opgenomen in de kring van de grootste Genieen aller tijden’


Thema 5: Atelierpraktijk
  • Hoofdstuk 3: Michiel Franken, “’Dat alles op die leest moest geschoit wezen’. Over navolging in de schilderijenproductie van Rembrandts werkplaats’

  • Hoofdstuk 4: Jaco Rutgers, ‘Rembrandt op papier. De rol van prenten bij het vestigen van Rembrandts reputatie als schilder’

Thema 6: Hoe een voorstelling te interpreteren?
  • Hoofdstuk 7: Xander van Eck, ‘Rembrandt, het geloof en de Bijbelse iconografie’
  • Afronding: Reflectie: verhouding Rembrandt en de Gouden Eeuw