Tuinen en landschapskunst
Van middeleeuwse tuin tot Land Art
Barry Heinrichs - KLU - mei/juni 2023
Natuur, landschap & kunst - Van paradijstuinen tot land-artBehalve in de vorm van een paradijstuin met de boom van Adam & Eva of een groen Arcadië bevolkt met godin Diana en haar nimfen, weggelopen uit de klassieke mythologie, speelt het landschap in de eerste instantie nog geen grote rol in de beeldende kunst.Maar in de loop van de eeuwen krijgt het een steeds prominentere plek. Eerst als ‘dat groen op de achtergrond’, dus de aankleding van een tafereel, met name in de Franse en Italiaanse kunst.‘Natuur’ en ‘groen‘ wordt pas een volledig zelfstandig gewaardeerd onderwerp ten tijde van de Hollandse Gouden Eeuw wanneer kunstenaars als van Ruysdael en van Goyen en zelfs Rembrandt er prachtige taferelen van schilderen.Bergen, rivieren, bossen en de zee oefenden al eeuwenlang aantrekkingskracht uit op kunstenaars. Zoals te zien is in de verbeelding van het landschap in de Romantiek, in werk van bijvoorbeeld Caspar David Friedrich of B.C. Koekkoek.Natuur en landschap werden toen zelfs gezien als een drager van het innerlijk beleven of een religieus symbool van oneindigheid: De nietige mens tegenover of als onderdeel van de overweldigende natuur.In Frankrijk volgde midden 19de eeuw een primeur door het 'en plein air' schilderen, dat wil zeggen ter plekke in de buitenlucht. Kunstenaars van de School van Barbizon zoals Daubigny, Dupré en Rousseau nemen hiertoe het voortouw.De moderne kunst laat op haar beurt weer een heel andere omgang met natuur en groen zien. Wat te denken van het 'schuldig landschap' van bijvoorbeeld Armando (die het als toeschouwer van gruwelijkheden van WO II zag).Bovendien gingen in de jaren ’70 uiteindelijk kunstenaars ook aan de slag met het daadwerkelijke landschap zelf in de vorm van Land Art, met als resultaat ruimte-verslindende kunstwerken in de open lucht die een interactie aangaan met hun omgeving.
1 - Intro: Natuur en groen als inspiratie
Groen in de kunst/groene kunst/kunst in het groen. Een kunsthistorisch overzicht aan de hand van de thema’s natuur, tuin, park en architectuur en de vraag of en hoe de kunst hier iets mee wilde.
De 17de -eeuwse Barok zoals verbeeld in beeldhouwwerk, fonteinen, tuin- en parkaanleg van o.a. het kasteel van Vaux-le-Vicomte, het paleis van Versailles en van paleis Het Loo in Apeldoorn.
Het Engels landschapspark als inspiratie in de kunst van de Romantiek en het Neoclassicisme. Bakermat Engeland, maar met navolging wereldwijd.
4 - De tuin als kunstwerk en als ego-document
Impressionisme in de tuinen van Claude Monet in Giverny en van Henry Le Sidaner in Gerberoy, Symbolisme en Surrealisme in de Giardino dei Tarocchi van Niki de Saint Phalle.
5 - Natuur en kunst nemen de ruimte
Land Art en grensoverschrijdende buitenkunstwerken. Jaren’60 tot op heden.
6 - Tuin en landschapskunst verzameld
Beeldentuinen en beeldenparken. Tuin- en landschapsarchitectuur Nu: Voorbeeld voor velen; Mien Ruys. Adriaan Geuze/West 8. Piet Oudolf en “The Dutch Wave”
