Arghavan

blend met foto's van @spokenagency en @CorinaMachielse

Sholeh Rezazadeh schrijft zo mooi, ontroerend, natuurlijk en meeslepend. Ik voelde me soms zowat betoverd bij het luisteren naar 'De hemel is altijd paars' (voorgelezen door Jouman Fattal). 

Uit de recensie van Anky Mulders op LiterairNederland

Poëtisch en zintuigelijk

Tussen het relaas over Arghavans bestaan in Nederland en de verliefdheid door ontvouwt zich het verhaal van haar vroegere leven in Iran, hoe ze er is weggegaan nadat haar vader aan opium verslaafd raakte en haar moeder, die haar eigenlijk toch al niet had willen hebben, weer eens vertrok, dit keer voorgoed. Ze herinnert zich hoe haar vader voor haar zorgde toen ze ziek was, de wandelingen en het eten samen met hem en ook dat hij zei dat ze niet zo’n overgevoelig meisje moest zijn. ‘Anders zul je het niet redden in deze wereld.’
De natuur weerspiegelt de gevoelens van de hoofdpersoon. Zo doet sneeuw op de Iraanse bergtoppen de ene keer denken aan bloemen, de andere keer aan een wond. In de poëtische en zintuiglijke taal herkennen we de dichter die Rezazadeh ook, of liever gezegd op de eerste plaats, is.

Dit was het vijfde boek van de Longlist Libris Literatuur Prijs 2022 waar ik naar geluisterd heb. Over twee dagen (28 februari) wordt de shortlist bekend gemaakt. Niet dat het enig gewicht in de schaal zal leggen, maar ik nomineer mijn persoonlijke nummers 1 en 2, alle twee heerlijke boeken van en over een vrouw!

Longlist Libris Literatuur Prijs 2022

1. Naar Lillehammer van Vonne van der Meer
2. De hemel is altijd paars van Sholeh Rezazadeh
3. Miniapolis van Rob van Essen
4. Wormmaan van Mariken Heitman
5. Willem die Madoc maakte van Nico Dros

De hoer van Babylon

De biografie van Erasmus van Sandra Langereis houdt me nog elke dag bezig. Er staat zoveel in dat ik zou willen onthouden, overdenken en gebruiken in een andere context. Zoals de gedachte over de erfzonde die apostel Paulus volgens Erasmus anders bedoelde dan eeuwenlang en door sommigen nog steeds zo wordt opgevat. Hij bedoelde helemaal niet dat iedereen al zondig werd geboren. Als dat daadwerkelijk zou zijn opgepakt had dat veel orthodoxe ellende gescheeld.

En wat te denken van het IJzeren Heinig  doordrukken van Luther van die afschuwelijke apocalyptische profetie uit Openbaring. Ik heb het fragment uit het boek (p. 599/600) overgenomen, het is zo duidelijk uitgelegd.

Ook waar het ging om het wegen van het soortelijk gewicht van de onderscheiden bijbeldelen liet Luther zich weinig gelegen liggen aan de door Erasmus vastgestelde Griekse overlevering die hij op kasteel Wartburg naar eigen zeggen als leidraad had beschouwd. Lezers van zijn Duits­talige bijbel werden geweldig geïmponeerd door maar liefst 21 paginagrote houtsneden van Luthers persoonlijke illustrator Cranach – en die hoorden allemaal bij Openbaring. 

De hoer van Babylon
met de tiara in de Lutherbijbel

Zodoende werd die ene tekst in de Lutherbijbel spectaculair ondersteund met een beeldprogramma dat de apocalyps om de andere pagina in pathetische voorstellingen tot leven bracht en in één moeite door Luthers actuele kritiek op Rome visualiseerde, het sterkst in de prent met de op het zevenkoppige monster gezeten hoer van Babylon die de middeleeuwse pauselijke tiara op het hoofd droeg. Terwijl uitgerekend Openbaring het bijbeldeel betrof dat volgens Erasmus’ restauratie van de Griekse oerbijbel in Novum Instrumentum een marginaal overgeleverde tekst was die ontbrak in vrijwel alle eeuwenoude manuscriptbijbels die door zijn handen waren gegaan: een tekstueel lichtgewicht zonder apostolisch gezag, geschreven door een obscure auteur in een somber tijdsgewricht aan het eind van de eerste eeuw van het christendom, toen het oorspronkelijke optimisme van de apostelen en evangelisten allang was ingewisseld voor het doemdenken van anonieme onheilsprofeten. Maar die marginale overleveringsgeschiedenis van Openbaring interesseerde Luther niet. Hij deed immers geen onderzoek naar de historische verschijningsvormen van de bijbel: voor hem gold de heilige schrift als een tijdloze tekst en wogen alle woorden even zwaar. Openbaring kreeg veel aandacht in de Lutherbijbel omdat Openbaring Luther beviel. De personificaties van het kwaad in de apocalyptische profetie spraken hem aan. In de beleving van Luther die naar eigen zeggen afwisselend werd ingeblazen door de heilige geest en aangevochten door de duivelse Satan, zeker in de maanden dat hij de bijbel vertaalde op de Wartburg, was het kwaad alomtegenwoordig, en dat niet slechts in abstracte zin, maar ook in sensuele zin. Openbaring gaf voeding aan die perceptie.

De Wylerheks

Olde Heuvelt spint zijn verhaal uitstekend uit over de bijna 340 pagina’s waarbij je als lezer blijft lezen en het liefst pagina’s zou overslaan om te weten te komen hoe de Wylerheks haar onvermijdelijke wraak neemt. Want dat is het knappe aan Hex: Olde Heuvelt bouwt de spanning langzaam maar zeker op en verliest zich niet in effectbejag of een vroege body count. Zijn horror is een tergende en subtiele horror waarbij een aanvullende dimensie wordt aangebracht: een psychologische. Polderhorror in het Rijk van Nijmegen

In mei vorig jaar maakte ik kennis met de horror van Thomas Olde Heuvelt via het geweldig Orakel. Daar ging het boek Hex aan vooraf. Niet dat het uitmaakt om ze in omgekeerde volgorde te beluisteren, de boeken staan grotendeels op zichzelf. Wel trekken beide je mee in een absurde 'werkelijkheid', heerlijk, de afgelopen dagen ben ik zowat in de heks van Beek gaan geloven.
Belangrijk bij een luisterboek is de verteller, in dit geval is dat Olaf Malmberg. Wat mij betreft mag hij meer boeken inspreken, een fijne stem.

De oeverloosheid van Wormmaan

Om een beetje op de hoogte te blijven van de Nederlandstalige literatuur, beluister ik een aantal boeken die op de 'Longlist Libris Literatuur Prijs 2022' staan. De meeste boeken die ook in audioversie zijn verschenen zijn opgenomen in het Kobo Plus abonnement. En dat laatste is drempelverlagend, bevalt een boek echt helemaal niet dan kan er zonder centje pijn worden afgehaakt. Tot nu toe heb ik dat nog maar bij één boek van de lijst gedaan en die staat dan ook bij mij onderaan op nummer 4.

Longlist Libris Literatuur Prijs 2022

1. Naar Lillehammer van Vonne van der Meer
2. Miniapolis van Rob van Essen
3. Wormmaan van Mariken Heitman
4. Willem die Madoc maakte van Nico Dros

Het door de schrijfster, Mariken Heitman, zelf voorgelezen 'Wormmaan'  is voorlopig op mijn derde voorkeursplek gekomen. Het boek waaiert alle kanten op, ze wil zoveel vertellen, ondanks, of misschien wel dankzij, dat ben ik toch blijven luisteren.

[....] de tweede roman van Mariken Heitman (1983) is een nogal verwarrend groeisel, al met al. Wormmaan moet het vooral van de erin vervatte ideeën hebben, niet van een erin vervat conflict, althans niet tussen personages. Er is weinig houvast voor de lezer, het boek gaat in zekere zin over oeverloosheid, en is zelf ook nogal oeverloos. Wel een tombola aan ideeën dus, en aan theorieën: Heitman is een knap en origineel denker.

Judith Eiselin, NRC, 16/09/21

Ruth Galloway Mysteries

Bringing the traditional British mystery up to date with this strong and driven sleuth—not a true amateur sleuth, but an active partner with the official investigation—is the best part of reading this ongoing series from Elly Griffiths. And it looks like there’s plenty of room for more.

Dit stond in de New York Journal of Books. De eerste van de serie heb ik in de Nederlandse vertaling, 'Dodencirkel', beluisterd en ik vind het heerlijk, helemaal mijn soort mysterieboek. Via Kobo Plus zijn er 4 luisterboeken beschikbaar, die ik na de eerste direct gedownload heb. Dan kan ik nog 'op zoek' naar de 10 die daar weer op volgen, kan me er nu al op verheugen.

Dr Ruth Galloway Mysteries
1. The Crossing Places (2009) 10/02/22
2. The Janus Stone (2010) 23/02/22
3. The House at Sea's End (2011)
4. A Room Full of Bones (2011)
4.5 Ruth's First Christmas Tree (2012)
5. A Dying Fall (2012)
6. The Outcast Dead (2014)
7. The Ghost Fields (2015)
8. The Woman in Blue (2016)
9. The Chalk Pit (2017)
10. The Dark Angel (2018)
11. The Stone Circle (2019)
12. The Lantern Men (2020)
13. The Night Hawks (2021)
14. The Locked Room (2022)
15. The Last Remains (2023)

Erasmus en de groenteboer

© Peter de Jong Fotografie

Ik ben bezig met het onwaarschijnlijk boeiende boek van Sandra Langereis 'Erasmus. Dwarsdenker.', een weergave van de turbulente tijd waarin Erasmus leefde. Een periode waarin een kennisexplosie plaatsvond waarvan hijzelf één van de gangmakers was. Soms moet ik hardop lachen, geen wereldschokkende ontdekking van Erasmus, die de schrijfster vermeldt, maar voor de reputatie van groenteboeren niet verkeerd.

En met één leesronde was het niet gedaan: keer op keer had hij alles maar dan ook alles opnieuw doorgeploeterd op zoek naar nieuwe stijlvormen of nieuwe thema's. Allemaal in het Latijn én Grieks. In gedrukte en ongedrukte teksten die bol stonden van de bedorven passages - die hij al doende ook nog eens tot correct Latijn of Grieks had moeten reconstrueren. 

Zoals bij ook een groenteboer zegt wel eens iets goeds. Dat gezegde kwam al voor in zijn allereerste Adagia uit 1500. Maar inmiddels wist hij dat dit ook een gek zegt wel eens iets goeds moest luiden, want dankzij Aldus' bibliotheek had hij kunnen vaststellen dat het Griekse woord 'moros' - 'dwaas' - door een of andere onbestaanbaar onkundige kopiist was verhaspeld tot 'keporos': groenteboer. Het was ook logisch dat de juiste transcriptie 'moros' luidde, besefte hij nu, want dan reageerde het gezegde ook een gek zegt wel eens iets goeds rechtstreeks op de bekende zegswijze van de oude Grieken dat men de 'moros' oftewel zot kent aan de zotteklap: wie dwaas is dwaas spreekt. Zo had hij de onwaarschijnlijkste verschrijvingen opgespoord en teruggedraaid. (hfd. 13) 

Lillehammer

Ik heb geluisterd naar 'Naar Lillehammer' gelezen en geschreven door Vonne van der Meer. En ik vond het mooi en invoelbaar. Ook de bedaarde rustige manier van voorlezen van de schrijfster gaf het verhaal de juiste sfeer waarin ik me makkelijk liet meevoeren.

Marja Pruis schrijft in haar recensie getiteld 'Moederdier' in De Groene:

Met Naar Lillehammer schreef Van der Meer een van haar meest spannende romans. Die spanning zit ’m op het verhalende niveau, maar ook in alles wat daaronder schuilgaat: een soepele, niet-nadrukkelijke meditatie over beweegredenen. Geconfronteerd met de rechtstreekse vragen van een vrouw met een volkomen andere achtergrond (‘Heb je het wel eens voor geld gedaan?’) komt Cécile tot een verrassend, en niet per se aangenaam, zelfinzicht.

Op een aangrijpende manier gaat dit boek over jaloezie. Jaloezie op het lichaam van een andere vrouw, jaloezie op haar moederschap. Destijds zag Cécile een bewerking van Othello in de schouwburg, en noteerde bij thuiskomst dit zinnetje in haar dagboek: ‘Een jaloers mens heeft geen reden nodig voor zijn jaloezie.’ Het ‘geen reden’ onder-streepte ze dik. Toen nog was het de bezitterigheid van haar man die haar parten speelde, zijn naspeuringen die haar verstikten. Maar welk monster, welk ‘gulzig allesverslindend moederdier’ gaat in haarzelf schuil? Lang leve de zelfkennis, maar ‘deze kaaiman’ had ze misschien liever niet leren kennen.

In het water

@MartaBevacqua

Een paar maanden geleden heb ik naar de veelgeprezen psychologische thriller van Paula Hawkins 'Het meisje in de trein' geluisterd. En nu naar de opvolger daarvan 'In het water'. In sommige leesverslagen wordt gesteld dat de tweede minder is en tegenvalt. Het boek opent met de bewering dat je je herinnering niet kan vertrouwen, dat kan twee kanten opgaan natuurlijk, maar ik vond 'In het water' beslist niet minder, misschien zelfs wel beter. 
Volgens het recept van het meisje in de trein vertellen verschillende personen hun versie van het verhaal  (zoals ze zich dat herinneren!). Even inkomen, maar dan is het gezellig spannend, afwisselend en qua dodental doet het niet onder voor een aflevering van Midsomer Murder. 

Ik luister er gelijk een thriller achteraan 'Central Park' van Guillaume Musso. Na een uur zit ik daar al helemaal in.

Over de voorlezers. Inge Ipenburg leest het boek van Hawkins voor. Ik moet altijd weer wennen aan haar te nadrukkelijk rollende rrrrrrr. Margo Dames die Central Park leest heeft naar mijn smaak een stem die veel fijner is om uren naar te luisteren.