Zandbraak: van ‘doorbraakkolk’ tot weidevogelrijke polder

Het artikel gaat over een natuurontwikkelingsproject in de Zeevangpolder in Noord-Holland dat past binnen het onderwerp van het boek 'Natuur in mensenland' dat ik nu lees. Bij verder lezen blijkt de Zandbraak direct met de Zuiderzee te maken te hebben.

Op de site van Staatsbosbeheer staat erover te lezen

Uit oude kaarten blijkt dat de Zandbraak is ontstaan in de periode 1775 – 1849. De Zuiderzee is in deze periode tussen Edam en Warder door de Zeevangzeedijk gebroken. Hierdoor is er een zogenaamde ‘doorbraakkolk’; een meertje, ontstaan van ruim 12 hectare groot. In 1866 is dit meertje met windmolens drooggemalen, waardoor een graslandpoldertje is ontstaan dat door lokale boeren is gebruikt voor hun melkveebedrijven.

Over het gebied langs de Zeevangdijk heb ik in juni 2019 gevlogen tijdens een helikoptervlucht rond het Markermeer. Ik vond het landschap zo vanaf boven al heel bijzonder om te zien. En ik wist natuurlijk dat de polders en de dijken ontstaan zijn in de strijd tussen zee en mensen. Dat de kolken tot de restanten van dat gevecht hoorden was me niet bekend.

Op de site van 'Oneindig Noord-Holland'

Staand op de kruin van de oude Zuiderzeedijk heeft men zicht op de sporen die de roerige ontstaanswijze van polder De Zeevang in het landschap heeft achtergelaten. Achter de kronkelige zeedijk ziet men diverse binnenmeertjes. Dit zijn restanten van vroegere dijkdoorbraken en ze heten braken of wielen. Op de dijk tussen Edam en Hoorn passeert men er een aantal, zoals de Heintjesbraak, Zandbraak, Groote Braak en Moordenaarsbraak. Deze laatste benaming is een verwijzing naar het geweld waarmee zulke dijkdoorbraken gepaard ging. Wie pal achter de Zuiderzeedijk woonde, was zijn leven nooit zeker.

En van die kleine meertjes heb ik een zelfgemaakte foto. Geknipt vanuit de helikopter op het punt zoals aangegeven op het kaartje.

De Zeevangpolder, 1 juni 2019 @Brimstone