Nicolien Mizee

Nicolien Mizee Beeld Jörgen Caris

Twee maanden geleden heb ik geluisterd naar het meest recente boek van Nicolien Mizee 'Moord op de moestuin'. Dat was een fijne kennismaking met een schrijfster, waarvan ik best meer wilde horen. Deze week was daarom het uit 2003 stammende 'Toen kwam moeder met een mes', een soort familieroman, voorgelezen door Hymke de Vries (Tien vragen aan.... Hymke de Vries) aan de beurt.

Geluk is voor het werkvolk Pieter Steinz, NRC, 2 mei 2003
`Onze hele familie bestaat uit rare, zielige types,' verzucht de 28-jarige hoofdpersoon van Toen kwam moeder met een mes; en het hoeft dan ook niet te verbazen dat ze er zelf niet beter aan toe is. Ida Servaas zoekt wanhopig het geluk, maar is vastgelopen in het leven. [..]

Neurotisch van aanleg, en niet in staat tot `normaal' menselijk contact, draait Ida telkens rond in het cirkeltje van haar disfunctionele familie. In de eerste alinea van de roman krijgt ze een blackout tijdens haar werk als schilder; ze raakt overspannen en weet kort daarna haar moeder zo te beledigen dat die voor de zoveelste keer moet worden opgenomen in een psychiatrische inrichting.

Om die moeder draait het in Toen kwam moeder met een mes. Als telg van een vooraanstaande artistieke Haarlemse familie heeft mevrouw Servaas-Eleveld haar drie dochters opgevoed volgens even strenge als absurde normen, die variëren van muzikale vooroordelen (Bach is de grootste, Puccini is voor werkvolk) tot minachting voor mensen die houden van gezelligheid in huis en een kleurig anti-vliegengordijn voor de tuindeur. Moeders goede smaak (`Dat bestaat helemaal niet!' zegt Ida; `toch regeert het onze familie') en haar wens `dat haar dochters bij anderen in de smaak zouden vallen' lijken desastreuze gevolgen te hebben gehad: Ida is een neuroot, Trude een chaoot en Sannie is dood (uit frustratie, omdat haar moeder van haar eiste dat ze het goed maakte met de judoleraar die haar had aangerand). Maar goedbeschouwd valt moeder niets te verwijten – ook zij is een slachtoffer van een familie waarin gekte en ongelukkigheid genetisch verankerd zijn.

Bij wat verder lezen over het werk van Mizee blijkt dat veel van haar werk gebaseerd is op haar eigen leven en familie. Zo kunnen we in de hoofdpersoon Ida Servaas veel van haar zelf herkennen. In dit blog van Agnes M.Th. de Wit zijn een aantal van die achtergronden aangestipt.

Het volgende dat ik over enige tijd van Nicolien Mizee ga beluisteren is 'De halfbroer', zelfstandig vervolg op ‘Toen kwam moeder met een mes’. En hoe fijn, weer voorgelezen door Hymke de Vries.