zaterdag 7 september 2019

Romannetje in een artistieke decor

Man Ray et Lee Miller, vers 1930
© Guy Carrard - Centre Pompidou, MNAM-CCI /
Dist. RMN-GP© Man Ray Trust / Adagp, Paris
Lee Miller en Man Ray in Parijs eind jaren 20, zo veelbelovend, daar wilde ik beslist naar luisteren.

Het eerste dat tegenvalt aan de luisterboekversie van 'Het Gouden uur' van kersverse schrijfster Whitney Scharer is de stem van de verteller Chava Voor in 't Holt. Niet dat ze geen mooie, duidelijke stem heeft, daar is niets mis mee, maar de stem is te liefelijk. Bij Lee Miller, vanuit haar gezichtspunt wordt verteld, past geen 'softie' stem, ze rookte, dronk en sprak in knauwerige Frans. Bovendien verloopt haar leven ook alles behalve zoetgevooisd.

De volgende tegenvaller is dat de schrijfster wel een hele dikke verzinselduim heeft gebruikt. Als ik de recensie van Roderik Six in Knack Focus gelezen had voor ik me in het luisteravontuur had gestort, dan was ik er beslist niet aan begonnen.

Het is nu wel een mooie aanleiding om tussen de tekstfragmenten van Six foto's van Lee Miller te plaatsen.

Lee Miller by Man Ray, circa 1930





De Amerikaanse schrijfster Whitney Scharer probeert in haar debuut Lee Miller te rehabiliteren. Miller leefde lang in de schaduw van Man Ray, waardoor haar eigen pionierswerk in de fotografie onderbelicht bleef. Man Ray had daar zelf ook schuld aan: hij schroomde niet om Millers werk als het zijne te promoten en met het prijzengeld te gaan lopen.





Lee Miller 1945 - © combatcamera.be





Scharer kwijt zich echter maar half van haar taak. Haar focus ligt op de turbulente liefdesrelatie en het artistieke decor waarin het koppel figureerde. Al te gemakkelijk kleurt ze de gedachten van de twee naar believen in en na een tijdje vraag je je af of Scharer niet gewoon een liefdesromannetje heeft geschreven waarin de protagonisten toevallig beroemd zijn.



Dora Maar – Picasso – Lee Miller -1937


Scharer laat bitter weinig ruimte voor Millers werk als oorlogsfotografe. Zo bezocht ze vlak na de bevrijding Dachau en ze kwam met onthutsend sterk beeldmateriaal terug. Bij Scharer krijgt die periode amper een dun hoofdstukje toebedeeld. Liever zoomt ze in op de roaring twenties en strooit ze met cameo's van Picasso en Duchamp.


Lee Miller with David E. Scherman, Lee Miller in Hitler’s bathtub, 
Hitler’s apartment, Munich, Germany, 
1945 © Lee Miller Archives, England 2015





Het gouden uur wordt als een 'good read' in de markt gezet, een gruwelterm waarmee de uitgever een breed publiek probeert te paaien. Zeker, het leest vlot en het boek zal menige reiskoffer bevolken maar met literatuur als kunstvorm heeft dit weinig te maken. Jammer, want Lee Miller verdiende beter.









Lee Miller vers 1929-1932

Tot slot nog een antwoord van de schrijfster Whitney Scharer op een vraag van Marjolijn De Cocq tijdens het in het Parool op 25 mei 2019 gepubliceerde interview.

U speelt wel met de feiten, zo begint Miller in uw boek een affaire met een zekere Antonio – een figuur die nooit heeft bestaan.
“Ze had veel meer affaires, Antonio staat als personage voor al die andere mannen. Mij ging het er vooral om in haar hoofd te kruipen. Het is fictie, historische fictie over het Parijs van begin jaren dertig. Over de vrouw achter de man, terwijl die vrouw zo veel meer in haar mars had. Ik heb wel van lezers gehoord dat ze vinden dat ik Man Ray zo negatief neerzet. Ik heb geen hekel aan hem gekregen, maar ik zie hem als een man van zijn tijd – onderdeel van de door mannen gedomineerde surrealistische scene die vrouwen als object zag.”




Man Ray and Lee Miller at a shooting gallery in Paris, c1930 by unknown photographer