Schrijver en spion
In de laatste week van augustus glipte een Engelse schrijver na een lange zeereis van San Francisco naar Yokohama, gevolgd door een elfdaagse treinreis vanaf Vladivostok, Petrograd binnen met een ambitieuze – en geheime – missie. Hij was door de speciale inlichtingendienst SIS (nu MI6) naar de stad gestuurd ‘om de bolsjewistische revolutie te voorkomen’, zoals hij het later nogal gewichtig uitdrukte, ‘en om Rusland in de oorlog te houden’. Dat leek een hele klus voor één enkele, tuberculeuze, onervaren Britse spion, die gerekruteerd was omdat hij een beetje Russisch kon doordat hij verhalen van Tsjechov had gelezen en toevallig schoonfamilie was van Sir William Wiseman, de SIS-man in New York. Zijn codenaam was Somerville en zijn dekmantel die van een journalist die voor de Britse pers de situatie in Rusland versloeg. Zijn echte naam was Somerset Maugham. 'Midden in de Revolutie', Helen Rappaport, p. 271
Maugham, de literaire man en achtenswaardige spion, had iets wat beroepsmatige spionnen ontbeerden: ‘Hij keek naar Rusland zoals hij naar een toneelstuk zou kijken, zocht naar het thema en keek dan hoe de meesterkunstenaar dat zou uitwerken,’ '[ ] Hij nam de tijd om de cultuur in zich op te nemen – door naar het ballet en het theater te gaan – en de Russische klassieken bij te lezen. Hij mengde zich bovendien onder de geallieerde agenten die in het Hotel d’Europe en het Astoria logeerden, waarna hij ’s avonds in zijn hotelkamer zorgvuldig versleutelde berichten verstuurde naar zijn chef Wiseman in New York, waarin Kerenski ‘Lane’ heette, Lenin ‘Davis’, Trotski ‘Cole’ en de Britse regering de bijnaam ‘Eyre & Co.’ droeg. 'Midden in de Revolutie', Helen Rappaport, p. 273
Secrets, Lies, and Atomic Spies
Maugham wrote a number of stories about his experiences in espionage. Warned prior to publication that some of the stories violated Britain's Official Secrets Act, he burned most of them. The surviving stories, including an account of his mission to Russia, were published in his 1928 book Ashenden. He gave a character in the book the name Somerville, the cover name he used during his real-life espionage activities in St. Petersburg.
Somerset Maugham is believed to be the first author of spy books who actually was a spy. Though his spy life provided ample fodder for his writing, he never had much enthusiasm for the work. In his foreword to Ashenden he wrote, "The work of an agent in the Intelligence Department is on the whole monotonous. A lot of it is uncommonly useless."
