Kampen, "het Rotterdam van de Middeleeuwen", met zijn gunstige ligging aan de Zuiderzee en het Rijnland in de rug, was een invloedrijke Hanzestad. Maar eerder dan succesvolle handelsstad roept Kampen het beeld op van "het Mekka van de gereformeerden", zoals Agnes Amelink het in een artikel in Trouw van 25 april 1998 zo mooi in religieuze beeldspraak verwoordt.
Haar super-gereformeerde imago heeft Kampen ongetwijfeld mede te danken aan liefst twee gereformeerde theologische universiteiten - één van de 'gewone' gereformeerden en één van de vrijgemaakten.
Tijdens de historische stadswandeling van de Vrije Academie waaraan ik op 25 januari deelnam vertelde de rondleider dat het motief van de universiteiten om zich in Kampen te vestigen niet direct met religie te maken had. Het ging veeleer om geld. In de stad werd namelijk geen belasting geheven.
 |
| Kuyperkaart Gemeente Kampen 1865 |
Vanaf de vijftiende eeuw begon de IJsseldelta te verzanden, waarmee de betekenis van Kampen als handelsstad begon te tanen. Al eerder echter had de stad recht gekregen op de aanwas in de delta. Terwijl door oorlogen tijdens de Opstand de macht van Kampen nog verder afnam, groeide het Kampereiland in de delta gestaag. De gronden werden verpacht en dit bracht zoveel op dat de burgers in Kampen geen belasting hoefden te betalen.
Twee G's: geld en geloof. Maar toch was ik verbaasd een loei van een katholieke kerk te zien en een mgr Zwijsenschool.
Bij wat verder zoeken blijkt Kampen van oudsher een open tolerante stad te zijn geweest, door de eeuwen heen bevolkt door een groep inwoners die het Rooms-Katholicisme trouw is gebleven.
Bij wat verder zoeken blijkt Kampen van oudsher een open tolerante stad te zijn geweest, door de eeuwen heen bevolkt door een groep inwoners die het Rooms-Katholicisme trouw is gebleven.
Van de deftige families die de Hanzestad tijdens de bloeitijd bevolkten, zijn er verschillende altijd trouw gebleven aan de kerk van Rome. Jarenlang in het verborgene, maar na de scheiding tussen kerk en staat in 1796, kwamen ze weer tevoorschijn. Bij de herverdeling van de kerkgebouwen claimden de katholieken, die rond 1800 ongeveer een kwart van de bevolking uitmaakten, de Broederkerk. Ze kregen de Buitenkerk en die bevolken ze nog. In de 19e eeuw kreeg het katholicisme een nieuwe impuls doordat mensen uit het zuiden op de sigarenindustrie afkwamen. Van Mierlo - geïmmigreerd uit Brabant - is een echte Kamper naam. (Trouw - Agnes Amelink)
In het historisch tijdschrift 'Leidschrift' van april 2000 staat het artikel
"De katholieke elite in Overijssel slaagde erin om de voorwaarden op te bouwen en in stand te houden die de uitoefening van de religie mogelijk maakte. In de loop van de eeuw werden ze zich steeds schoksgewijs bewust dat de religieuze situatie onomkeerbaar was. Na hoop op de aartshertogen in de Zuidelijke Nederlanden, de Vrede van Munster, de teleurstelling over de Keuls-Münsterse bezetting, berustte men op den duur in de opgelegde tolerantie. A l zullen de katholieken het (bij voorkomende kerkstoringen en oplevende papenhaat) als niet meer dan een schaamlap voor willekeur hebben ervaren. Ondertussen trachtte men er binnen de toegestane ruimte het beste van te maken. Zonder echter de hoop op volledig herstel van de katholieke religie op te geven."
In 1853 wordt in Nederland dan toch de bisschoppelijke hiërarchie hersteld. Hoe het katholieke leven in Kampen weer is opgebouwd valt te lezen in dit korte duidelijke artikel
