De betere nostalgia?

Karlskirche in Wenen

Ik vond het een fijn boek 'Beter wordt het niet' van Caroline de Gruyter. Het kabbelt gezellig door het hedendaagse Wenen met steeds een blik over de schouder naar een keizerlijk verleden. Wenen stond al op het ooit-te-bezoeken-lijstje en is nu zeker een paar plekken naar boven opgeschoven.

Momenteel staat het boek in de 'verkoop-toptien'. Het wordt dan ook geprezen als aangenaam geschiedenisboek dat beter inzicht geeft in de Europese Unie. Daar ben ik het best mee eens, ik heb zowel naar Midden-Europa als de EU met een gedraaid hoofd gekeken en dan zie je ineens veel meer. 

De Gruyter neemt haar lezers mee naar het Habsburgse rijk. Ze loopt door de paleizen, bezoekt musea, verschijnt op een bal, en praat met afstammelingen van de keizers. Ze zoekt naar sporen van de Habsburgers in Wenen en ver daarbuiten. Ze schrijft haar boek zoals haar columns: heerlijk meanderend tussen anekdotes, zonder veel pretentie, soms grappig, dikwijls slim en altijd raak.

Tussendoor, en daar is het haar in dit boek om te doen, legt ze bruggetjes naar de Europese Unie, die verbazend veel kenmerken deelt met het Habsburgse rijk. In beide gevallen gaat het om vele nationaliteiten die onder eenzelfde gezag komen. Ze staan allemaal op hun rechten en ze willen allemaal gehoord worden. Dat was bij Habsburgers zo, en het is in het Europa van vandaag niet anders. Ze vertrouwen elkaar amper, en het centrale gezag nog minder. Er is nog een gelijkenis: zowel de onderdanen van het Habsburgse rijk als van de Europese Unie hebben aanhoudend kritiek op de bestuurders en hun beslissingen. Altijd hebben ze bezwaren en bedenkingen. NRC, Hendrik Vos

Gelukkig zijn er ook kritische geluiden die me op een andere manier naar het boek laten te kijken. Het maakt de leesreis alleen maar boeiender.

De Gruyter weet ongetwijfeld veel meer dan ze vertelt. Dat laat ze bewust achterwege, omdat ze geen al te diepgravende vergelijking met het Habsburgse rijk kan of wil maken. Maar daardoor komt die hele zoektocht naar een antwoord op de vraag ‘loopt het met de EU straks ook zo af?’ nooit van de grond. Maar ach, het is natuurlijk een onzinnige vraag; een excuus om op visite te gaan. ‘Caroline gaat op zoek naar de laatste Habsburgers’, dát had een goede ondertitel geweest. Want dat is De Gruyters échte zoektocht. En dan had Geert Mak op de cover kunnen zeggen: ‘Zo beschrijf je nostalgie’. Want dat doet ze uitstekend. Sargasso, Marcel Hulspas

Het boek van de Gruyter was voor mij ook een mooie aanleiding om als achtergrond de 'dunne Rady' te lezen. De uitgebreide versie 'De Habsburgers. Opkomst en ondergang van een wereldmacht' staat op een leesverlanglijstje (van lijstjes kan je er nooit genoeg hebben).