 |
| Illustratie Paul van der Steen |
"Voor de buitenwereld is hij een patiënt, vanbinnen een toornige god,
die de taal nog tot zijn beschikking heeft."
De woede is er nog. De oude heer genaamd E. Busken mag zijn dagen dan doorbrengen in een stoel in een verzorgingshuis, meestal onbeweeglijk vastgegespt, maar in het diepst van zijn gedachten is hij nog glashelder en, dankzij de meest gallische schrijver van het Nederlands taalgebied, fenomenaal vurig. Voor de buitenwereld is hij een patiënt, vanbinnen een toornige god, die de taal nog tot zijn beschikking heeft: ‘Wat beweegt is wat omgaat in mijn hersenkoepel.’ Uit de taal peurt hij lange filippica’s, hij boekstaaft de werveling van gedachten waarin herinneringen het heden in waaieren, of hij briest afgemeten een conclusie: ‘Mij vervult het allemaal met aan braakselopstuwing grenzende weerzin.’
Het is geweldig. Cliënt E. Busken, de nieuwe roman van Jeroen Brouwers (1940), is de monologue intérieur van een bejaarde man in rusthuis Madeleine, die zich in proustiaanse taal allerminst neerlegt bij zijn schromelijke uitdoving. Ware het niet dat hij er liever allang niet meer was, zo voegt hij met verbaal stampvoeten toe: ‘Doe mij liever nu meteen stampende pede de milde spuit.’ Ware het bovendien niet dat zijn communicatie zich tot de binnensmondse monoloog beperkt: sinds hij vastgebonden zit, fingeert hij volledige, doodstille stomheid. Zijn lichaam valt intussen ten prooi aan aanzwellende tremors. Op faxrollen schrijft hij nog grote werken, al zijn die voor de buitenwereld niet meer leesbaar.
NRC 'Jeroen Brouwers slotakkoord is groots en fenomenaal vurig' - Thomas de Veen
