Een puntige samenvatting van Erno Mijland in een boekrecensie.
Ik geef een lang fragment uit de inleiding van het boek.
Wat zijn de belangrijkste invloeden van de huidige digitale hulpmiddelen? Er zijn er vele, maar ik signaleer er drie die een enorme invloed hebben op ons verstand. Allereerst maken de nieuwe hulpmiddelen een overvloedig extern geheugen mogelijk: smartphones, harde schijven, camera’s en sensoren leggen voortdurend meer informatie vast dan welk eerder hulpmiddel ook. Van een houding waarin we onze ideeën en de gebeurtenissen in ons leven zelden vastleggen, zijn we op weg naar het vastleggen als vaste gewoonte. Ten tweede maken de huidige hulpmiddelen het voor ons makkelijker om verbanden te ontdekken – tussen ideeën, foto’s, mensen, nieuwsfeiten – die voorheen onzichtbaar waren. Als derde stimuleren ze een overmaat aan communicatie en publicatie. Dit laatste kenmerk heeft tal van verrassende effecten, die vaak slecht worden begrepen. Iedere econoom kan je vertellen dat als je de beschikbaarheid van een middel ineens vergroot, mensen er meer dingen mee gaan doen, wat ook impliceert dat ze in toenemende mate onvoorspelbare dingen doen. Toen elektriciteit in de westerse samenleving goedkoop en overal beschikbaar werd, breidde de toepassing ervan zich uit van voor de hand liggende zaken – zoals nachtverlichting – naar het onverwachte en op het oog triviale: speelgoedtreintjes op batterijen, elektrische mengbekers en vibrators. De moderne overvloed aan communicatie heeft alles voortgebracht wat ligt tussen een massaproject als Wikipedia en curieuze nieuwe vormen van expressie: samenvattingen van tv-series, op landkaarten gebaseerd verhalen vertellen, lange discussies die voortkomen uit een naar een smartphone-app geposte foto, discussies over producten op Amazon die op geestige wijze gekaapt worden voor politiek-satirische doeleinden. Nu geldt dat geen van deze drie digitale invloeden onveranderbaar is, aangezien ze het voortbrengsel zijn van hardware en software, en gemakkelijk kunnen worden stopgezet of veranderd als de bedenkers van de hedendaagse hulpmiddelen (die vaak gelieerd zijn aan het bedrijfsleven of overheden) besluiten om de hulpmiddelen te reguleren of besluiten dat ze niet winstgevend genoeg zijn. Maar op dit moment domineren deze grote effecten het landschap van nu en de komende tijd. In één opzicht zijn deze drie verschuivingen – onbeperkt geheugen, het verbinden van punten, de publicatie-explosie – voor iedereen die wel eens een computer heeft gebruikt oogverblindend duidelijk. Toch verbazen ze ons op de een of andere manier voortdurend door (om de heerlijke formulering van schrijver Howard Rheingold maar eens te gebruiken) steeds weer nieuwe tools for thought, ‘denkgereedschappen’, voort te brengen die onze mentale gewoontes op hun kop zetten op manieren die we nooit hadden verwacht en die we, zelfs als ze gebruikelijk worden, dikwijls niet eens in de gaten hebben. Sterker nog, deze verschijnselen hebben zich wereldwijd al zo diep in de levens van mensen genesteld, dat het niet meevalt om nog een stap achteruit te doen en vast te stellen in welke mate dingen zijn veranderd en waarom.
