Vooraf ► Koloniale geschiedenis en erfenissen in zes colleges: zevenmijlslaarzen ► Hoofdpunten en selectie thema's mede met oog op maatschappelijke en politieke debatten Rekenschap. Het koloniale en slavernijverleden, excuses en herstel (Boom, mei 2023) ► Mijn achtergrond en ervaringen ► Monoloog en chats |
|
Wereldwijd kolonialisme
► En blijvend verbonden met debatten over 'ras' en Europees imago en zelfbeeld |
* Kolonialisme geen exclusief Europees fenomeen De manuscripten zaaien onder meer twijfel over de stelling dat racisme van wit versus zwart een koloniale uitvinding is, zoals de invloedrijke Indiaas-Oegandese antropoloog Mahmood Mamdani beweert. Volgens Mamdani, verbonden aan de Amerikaanse Columbia Universiteit, wortelen de huidige raciale spanningen in onder meer Rwanda en Soedan in de import van westerse ideeën. Critici betwijfelen dat, waaronder de Canadese historicus Bruce Hall. Arabische teksten uit onder meer Mauritanië laten zien dat racisme van wit tegenover zwart al ver voor de kolonisering door Frankrijk, vanaf ongeveer 1900, wijdverbreid was in de Sahel.  |
**Het Europese kolonialisme sinds eind 15e eeuw wel dominant en beslissend voor globalisering Interestingly, one of the legible inscriptions on the globe is “Brisillici R.” for Brazil. The visual clarity and reference to Brazil is important. The French crown made a claim to Brazil after it had sponsored an expedition to the Americas in 1522. Heading the expedition was Giovanni da Verrazano, who returned in 1524, helping France to stake a claim to lands across the Atlantic. Verrazano would return to Brazil in 1527 to collect Brazilwood, a valuable resource. The French crown attempted to establish trading posts in Brazil in order to claim control over this rich foreign land, an action that pit France against its colonial rival Portugal.
Several red lines also run through parts of the globe in Holbein’s portrait. One, which runs through Brazil and divides the Atlantic, was the line agreed to with the Treaty of Tordesillas in 1494. This treaty resulted in much of the Americas being granted to Spain, while Brazil was granted to the Portuguese. Another line, one that resulted from the Treaty of Saragossa in 1529 (once again between Spain and Portugal), divided the map in the other direction, giving the Portuguese the Moluccas, or Spice Islands. The inclusion of these lines reveals the importance of the competition between colonial powers for land, resources, and people, and the far-reaching implications that European maritime voyages and colonial expeditions would have across the globe. |
De kern ► Kolonialisme heeft primair economische en geopolitieke doelen ► Legitimatie binnen eigen wereldbeschouwing ► Kern is ook geloof in eigen superioriteit, lees: racisme of ten minste sterk paternalisme ► Pas later óók een 'ethische dimensie', ontwikkelingshulp avant la lettre ▸ Maar nuancering: religieuze motieven |
Nederlands kolonialisme ►Institutioneel
►Geografie, demografie, impact
► Impact zeer ongelijk |
 |
| Main areas of the 'Dutch empire |
Kolonisten ► Tot 1800 hooguit de helft Nederlanders
► Overal kleine minderheden, enkele duizenden ► Uitzondering de Kaapkolonie, ca. 20.000 ► Late 19e en 20º eeuw (-1940) intensief migratiecircuit met Nederlands-Indië, niettemin Europese bevolking < 1% ► Suriname en de Antillen: Europese bevolking < 5% ► Geen/weinig culturele impact? Taal en religie |
VOC, 1602-1795 ► 'Eerste multinational, aandeelhouders ► Semi-statelijke bevoegdheden ► Landelijke kamers, overwicht Holland en A'dam ► Rol stadhouders ► Europese concurrenten: Portugal, Engeland ► Aansluiting bij bestaande Aziatische netwerken ► Beperkte kolonisatie ► Omvangrijke slavenhandel (0,6-1 M) en slavernij ► Bedrijfswinsten, particuliere winsten en corruptie ► Wetenschappelijke kennis |
Demografie ►Kaap Kolonie
► Batavia/Jakarta
► VOC personeel 1789
|
Bataafse tijd (1795-1813/1815) ► 1795 Bataafse Republiek, begin van Franse overname ► Kew Letters Willem V: koloniën onder Brits bewind ► (Britse afschaffing slavenhandel 1807) ► Congres van Wenen 1814-1815
|
Nederlands-Indië, kolonisatie ► Centralistisch beleid; Willem I, II en vanaf 1848 S-G ► Kolonisatie > Java-oorlog (1825-1830) ► Gewelddadige territoriale expansie 1815-1915 ► Dus slechts 30 jaar de hele archipel in bezit ► Cultuurstelsel (1830-1870) en liberaal beleid (1870-1942): enorme opbrengsten ► Kritiek en formulering 'ethische politiek' |
Nederlands-Indië, politiek ► Koloniale staat rust op lokale elites
► Geïnstitutionaliseerde ongelijkheid*
► Modernisering, nationalisme en repressie |
| ► *Geïnstitutionaliseerde ongelijkheid* Wooncultuur en Stedelijke Segregatie in de Republiek en Overzee Collegejaar 2021-2022, (april-mei 2022) Danielle van den Heuvel
Despite this desire, Dutch Batavians developed ostentatious displays of rank through costume and behavior, which provoked a series of sumptuary codes. This preoccupation with rank among the Dutch populace signaled the same hierarchy within the social fabric of Batavia that was encoded in the very form of this planned city.  Fragment uit de inleiding door Matthias van Rossum en Merit Guldemond. Een aantal aspecten zijn cruciaal om mee te nemen in verder onderzoek en in de heroverweging van het beeld van Aziatische slavernij. Allereerst waren slaven in en rond VOC-vestigingen niet alleen aanwezig in huishoudens, maar werkten zij ook op scheepswerven, in het laden- en lossen van schepen, in destilleerderijen, in branderijen, op plantages, zelfs in mijnen en in andere omgevingen waar zij zwaar en productief werk verrichtten. Bovendien waren ook slaven in huishoudens niet alleen maar bezig met verzorgende taken, zoals wassen en koken. Huishoudens waren in de vroegmoderne periode nauw verbonden met werkplaatsen en ook zogeheten ‘huisslaven’ werden daarvoor ingezet. Daarnaast werden ‘huisslaven’ vaak verhuurd om buiten de deur de kost te verdienen met sjouw- of ander handwerk. Het tweede punt dat overwogen moet worden is dat juist omgevingen waar slaven en slaveneigenaren dicht op elkaar leven, zoals huishoudens, schepen en andere kleinere werk- en leefomgevingen, aanleiding geven tot angst, wantrouwen en de negatieve gevolgen daarvan. De ‘intimiteit’ van deze omgevingen leidde meestal niet tot ‘gezelligheid’ – tot een ‘cozy’ karakter. Mildheid en vrijheid lijken daarbij ver te zoeken. In gevallen van extreme onvrijheid, zoals bij het slavernij het geval was, lijken huishoudens veel eerder plaatsen van controle, disciplinering en geweld. Belangrijk is daarbij de derde constatering, namelijk dat juist voor deze veronderstellingen op het gebied van het karakter van slavernij in Azië (‘mildheid’; ‘relatieve vrijheid’) nog geen onderzoek is gedaan naar bronnen die daarvoor geschikte informatie bevatten. Uitspraken over het karakter van slavernij in Azië worden vaak gedaan op basis van onderzoek dat een meer algemeen historisch beeld geeft. Bronnen die inzicht geven in het alledaagse leven en in de alledaagse werking van slavernij zijn tot op heden nog relatief onontgonnen terrein.  Remco Raben, 2020 The various cases make it clear that the issues of colonial segregation and proximity are much more complicated than we are often prone to believe. Over the last few decades, we have become much more alert to the transgressions of ethnic borders, the inaccuracy of colonial labels, and the issue of hybridity, yet, surprisingly in our view and stories, the formal colonial categories and labels often remain intact, and so does the axiom of colonial societies as fundamentally segregated spaces. Admittedly, there is much to say in favour of this picture. Although every urban society is characterised by forms of zoning and social-spatial differentiation, in colonial cities, with their large variety of cultures and the domination by a foreign ruling elite, ethnic classification and segregation were key to the management of difference, extraction, and the mobilisation of labour. The various cases and episodes cited in this paper, however, tell a different, parallel story about localisation and the porousness of social boundaries. In the first place, we see a virulent amalgamation process, which soon belied the colonial intentions of separation. Early-modern colonial cities were not the fundamentally divided societies that colonial laws and colonial historians made of them. With the course of time, miscegenation and amalgamation were inevitable. Batavian society escapes to a large extent the simple dichotomies of colonial rule and appears to have been a much more fluid space in which ethnic categories adopted by the Company gave way to less clear social dynamics, where loyalties were determined more by something we could call moral communities than by the clear-cut ethnic labels by which they are identified in the Company archives. The physical and mental space of (especially) the area surrounding Batavia was, to a certain extent, much more of a ‘melting pot’ than the colonial city proper, where newcomers arrived and settled and where power hierarchies were based much more strictly upon cultural definitions connected to the Dutch or Chinese homeland. The basic distinction in colonial cities became one between established and newcomers, and spatially between city and countryside, and therefore also between those who depended on the Company and those who did not. Especially in Batavia’s surroundings, we see a society developing where people and identities blended more easily. This is, to a large extent, a story of the eighteenth century, when the number of inhabitants of the town swelled and fanned out across the countryside around the city. This brings us to a second issue that regards the weight of (mis)information. It has become evident how much the Company—and, in its wake, historians—have relied on a highly schematised picture of society. Despite the existence of detailed laws governing the ethnic relations in the city and the countryside, society was beyond the view and grasp of the Company administrators in the Castle of Batavia. But was it only a matter of stubborn colonial adherence to a social grid that had quickly become outdated? We do not know. It is highly probable that the ethnic labels as used in the papers were utilised as shorthand denominators of people and groups. After all, the deviations and varieties were too frequent to be ignored by the administrators. Without a shred of doubt, they were aware of the shortcomings of their ethnic labels, but still found in them a practical instrument to organise and control society, in particular with respect to the mobilisation of auxiliary troops. Historians, however, had a less practical mind. What in fact has happened is that the colonial stenotype of ethnic classification has been reified by historical tradition. Historians have been instrumental in cementing colonial labels into historical truths. Therefore, looking beyond the administrative mentalities or ‘epistemic anxieties’, we have learnt something not only about the dynamics of ‘colonial’ society but also about our own frame of mind. This leaves us with one last question. If the ethnic classifications as employed by the Company were inadequate or had become obsolete, how then should we look at these societies and at the processes of creolisation and the redrawing of communal boundaries? How can we consequently perceive of colonial societies as they evolved from an assortment of different immigrant groups into a place of amalgamation and creolisation? It might be helpful to think in terms of moral communities rather than in the ethnic categories used by governments. By so doing, we could try to visualise colonial society not primarily as a hierarchical order with fairly strict or at least distinctive internal boundaries as defined by the colonial authorities, but as a society of different and overlapping socio-cultural spheres and as circles of trust rather than of bounded ethnic communities. Only then would we be able to see how interactions were directed by religion, location, privilege, functionality, location, and indeed, inevitably but certainly not predominantly, government rules. Remco Raben, 2019 De archieven van de Verenigde Oostindische Compagnie weerspiegelen de zorgen en belangen van de koloniale bestuurders. Een intrinsieke karaktertrek van koloniale overheersing, zoals die ook zijn weerslag in de bronnen heeft gekregen, is de neiging om etnische labels te verabsoluteren. Deze bijdrage aan het forum probeert een alternatieve lezing van de koloniale archieven te stimuleren. Gerechtelijke archieven kunnen een tegenwicht bieden aan de replicatie van strikte koloniale sociale categorieën. Deze aanpak wordt geïllustreerd aan de hand van getuigenissen over de zogenoemde Chinese opstand in Batavia in 1740. De benadering leidt tot een nadruk op processen van creolisering en bepleit een sterkere terughoudendheid in het herhalen van koloniale schema’s van segregatie en van het maken van een essentialistisch etnisch onderscheid.   
|
 |
| Beginpagina cursus |
