donderdag 9 mei 2024

Stadsgezichten van de nieuwe zakelijkheid

Wilhelm Heise, Der Stiglmaierplatz in München bei Nacht, 1935

Andere vertegenwoordigers van de nieuwe zakelijkheid, onder meer Reinhold Nägele en Wilhelm Heise, schilderden wel propvolle verkeerstaferelen, maar die maken een wonderlijk ingehouden, bijna bevroren indruk. Dat ligt deels aan het dictaat van de scherpe contouren, een belangrijk stijlkenmerk van de nieuwe zakelijkheid. Doordat ook objecten in de verte met bijna bovenwerkelijke precisie worden geschilderd, komt elke passant, elk hondje, elke auto duidelijk naar voren.

Reinhold Nägele, Baustellen im Visier

Zo ontstaan hypernauwkeurige zoekplaatjes om in gedachten doorheen te wandelen als een kind door een prentenboek. Anders dan in het impressionisme of expressionisme, waar details vervagen in een stortvloed van kleuren en emoties, waar alle mensen één worden in de stroom van de massa, blijft op de stadsgezichten van de nieuwe zakelijkheid ieder individu een individu, ook al zijn het er honderden. Je kunt iedere afzonderlijke persoon in de massa identificeren als een opgeprikt insect. Van bewegingsonscherpte is geen sprake, waardoor de microscopisch uitvergrote pleinen van de grote stad idyllisch en bevreemdend tegelijk ogen. Ieder individu is daarop alleen, bevroren, met een haarfijn penseel gefixeerd en van de anderen gescheiden; ieder voor zich eenzaam in de massa.


 Fragment uit