vrijdag 19 november 2021

‘De grote zegen van lelijkheid’


" Matrix is geen ware beschrijving van een waar leven: het is fantastische fictie over een grote, lelijke non die een even heilig als blasfemisch imperium sticht in het twaalfde-eeuwse Engeland.

Marie is veertien, doet zich al twee jaar voor als haar moeder die is overleden, als ze naar het hof van Eleonora van Aquitanië wordt gehaald; ze is immers een bastaardkind van de koning, dat moet niet zomaar loslopen. Maar Marie is ongeschikt voor het hofleven; ze ‘ontzette [iedereen] met haar gulzigheid, haar grofheid, haar lompe potige lijf’. Dus wordt ze naar Engeland gestuurd om priorin te worden van een abdij. Het is 1158. Marie is zeventien. ‘Ze is groot, een reuzin van een maagd, haar ellebogen en knieën steken onbevallig uit.’ De nonnen zijn op sterven na dood. Er heersen ziektes, honger, armoede. In de meer dan vijftig jaar dat Marie er verblijft zorgt ze ervoor – als priorin, als abdis, later zelfs even als een vrouw die priesterlijke taken vervult – dat het klooster, met zo’n honderd nonnen en oblaten, een florerend bedrijf is. Een veilige haven ook; door de spectaculaire aanleg van een labyrint kunnen kwaadwillenden de poorten niet eens bereiken. Neemt overigens niet weg dat het allemaal een twaalfde-eeuws viezige aangelegenheid blijft, met puisten die leeglopen, scrofulose, teken die bij vuur van een hondenvacht kletteren. "

Zo vat Roos van Rijswijk het geweldige verhaal 'Matrix' van Lauren Groff in NRC samen 

Zelf kan ik er nog bijna geen woorden voor vinden, geweldig, fantastisch is het zeker, maar er zit zoveel meer in, veel inspiratie en religieuze aardse spiritualiteit om over na te denken. Dat het op m'n eigen lijstje 'beste-boeken-ever' komt da's zeker. Overigens denk ik dat de luisterversie het boek nog een extra dimensie geeft, tijdens m'n eigen dagelijkse bezigheden liet ik me op de mooie voorleesstem van Anne Lichthart meevoeren in bijzondere visioenen, maar ook de dagelijkse beslommeringen van het middeleeuwse kloosterleven.

a brilliant nun’s tale
 Lauren Groff has turned her attentions to 12th-century English nuns. The result is a highly distinctive novel of great vigour and boldness. From mystical visions that may or may not be divine, to the earthy business of abbey pigs, diseases and account books, Groff does it all with purpose and panache. The Guardian

in een taal die je nog nooit hebt gelezen
Veel meer dan een historische roman is Groffs Matrix een viering van het concept van de vrouwengemeenschap. Mannen komen in het boek amper voor en als ze dat toch doen, zijn het verraders, bedriegers en brute verkrachters. In visioenen legt Onze-Lieve-Vrouw Marie uit dat ze zich moet afkeren van die mannen en dat ze een labyrint moet bouwen waarin alleen haar gezag geldt. “Je moet zelfvoorzienend worden,” zegt ze, “geheel op jezelf, een eiland van vrouwen.” Die elkaar ook liefhebben. Lichamelijke ontladingen zijn niet fout, zegt de infirmatrix tegen Maria die in feite alleen haar gebarsten kies zou trekken maar haar nadien verdoofde met een ongekend genot, het zijn uitingen van de humeuren en dus allerminst zondig. En dus ontwikkelt Marie stap voor stap haar eigen religie, uitgaand van Eva, de eerste matrix van waaruit alles voortvloeide. De Morgen