videocollege V -
Nederlanders 'ontdekken' de wereld
 |
| Abraham Ortelius, Theatrum Orbis Terrarum, 1570 |
Djoeke van Netten
Literatuur
Ernst van den Boogaart, Civil and corrupt Asia. Image and text in the Itinerario and the Icones of Jan Huygen van Linschoten (Chicago/Londen 2003) 9-14: ‘Introduction’ en enkele voorbeelden van platen + tekst uit Linschotens werk. downloaden
Michiel van Groesen, The representations of the overseas world in the De Bry collection of voyages (1590-1634) (Leiden/Boston 2008) hoofdstuk 6: ‘Native inhabitants. Physical appearance and identities’.
Tussen 1400 en 1600 maakten geletterde Europeanen kennis met Aziaten uit het Verre Oosten, zwarte mensen uit Afrika en indianen uit Amerika. Op de drempel van de Nieuwe Tijd bleek de bewoonde wereld veel groter dan men voorheen dacht. In 'Vreemde Verwanten' brengt Ernst van den Boogaart deze ontmoeting met de buiten-Europese wereld in beeld. Naast sterke verhalen brachten reizigers betrouwbare informatie mee over mensen die elders woonden en anders waren. Nieuwe kaarten met lengte- en breedtegraden maakten het mogelijk hun plaats op de aardbol nauwkeurig te bepalen. De reisverslagen van auteurs als Marco Polo werden intensief gelezen, aanvankelijk in gekopieerde manuscripten en later in gedrukte vorm. In hun beschrijvingen van de levenswijze van de vreemde volken gingen de Europese reizigers uit van een klassieke en een christelijke antropologie. Zij vatten mensen op als makers van de eigen omgeving en samenleving en als afstammelingen van Adam en Eva, voorbestemd om te leven tussen zondeval en verlossing. Sommige van deze beschrijvingen waren geïllustreerd. De afbeeldingen tonen het onderliggende idee van de teksten: ondanks afwijkende en soms gruwelijke gewoonten maken de vreemdelingen deel uit van de mensheid. Zij zijn vreemde verwanten.
Jan Huyghen van Linschoten (1563-1611) was nog maar net 16 toen hij besloot dat het tijd was het ouderlijk nest in Enkhuizen te verlaten. Reizen wilde hij, de wereldzeeën bevaren, nieuwe gebieden ontdekken. Dat bracht hem in Portugal, later naar Azië en hij groeide uit tot een koopman en ontdekkingsreiziger van formaat. Zijn reiservaringen legde Huyghen van Linschoten vast in Itinerario. Voyage ofte Schipvaert van Jan Huyghen van Linschoten naer Oost ofte Portugaels Indien. Met het boek legde hij voor Nederland de zeeweg naar Azië open. Het zou nog tientallen jaren gelden als de belangrijkste bron van informatie over de Aziatische handelsroute.
 |
| Theodore De Bry, Inwoners van Virginia, 1590 |
Opdracht/collegevraag
