3. De dekolonisatie van Nederlands-Indië

Nederlands-Indië, ca. 1900-1942 ► Ethische politiek én gewelddadige vestiging koloniale orde ► Antikoloniale tradities en strijd ► Interbellum: Koloniale ordening en controle bevolking Moderniteit, (noodzakelijke) opkomst van Indonesische geschoolde elite Nieuw, pan-Indonesisch nationalisme, in IND maar ook in NL Koloniale reflexen: toenadering vs. (vooral) repressie

Japanse bezetting, 1942-1945 ► Ideologie: Azië voor de Aziaten ► Praktijk: nieuwe koloniale bezetting, uitbuiting > hongersnoden ► Co-optatie eerder gevangen gezette nationalistische leiders Sukarno, Mohammad Hatta vs. Sutan Sjahrir ► Opbouw militaire strijdgroepen, vooral jongeren (pemuda) ► Atoombommen > 15 augustus capitulatie > 17 augustus Proklamasi

Nederlandse reacties op de Republiek ►Onbegrip, ongeloof, onderschatting: koloniale mentaliteit ► Nog steeds dezelfde koloniale motieven Economisch; geopolitiek; verantwoordelijkheid en missie ► Onvoltooide leercurve: too little too late De facto erkenning Republiek (1946) einddoel Federaal Indonesië, Unie met/onder NL ► Steun en verzet in eigen land ► Buitenlandse inmenging: VK, VS. VN: voortdurende correcties op NL

Oorlog, 1945-1949 ► Verhullende NL framing als 'politionele acties' vs IND opvating van agresi ► Extreem asymmetrische slachtofferaantallen - 5.000 vs 100.000 doden? ► Karakterisering NLse oorlogvoering: Incidentele 'excessen, maar iha een 'correct' optreden (1969) Structureel gebruik van extreem geweld (Moses & Luttikhuis, 2014); Oostindie, 2015; Limpach, 2016: Over de grens, 2022) ► Koloniale oorlogvoering? Mentaliteit, middelen, impact ► Vergelijkingen met gewelddadige Europese dekolonisatieoorlogen elders

Politieke en militaire dynamiek ► Voor zowel RI als NL: diplomatie en oorlogvoering complementair ► Koloniale mindset NLse politieke en militaire leiding > onderschatting kracht tegenstander(s) ► Complexe en ongewisse dynamiek Indonesische Revolutie ► Militaire escalatie, impasses en belang internationale context ► Soevereiniteitsoverdracht 27/12/1949, illusie van federatie en Unie

Indonesische historici bezien onafhankelijkheidsoorlog (1945-1950) anders dan Nederlandse

Naoorlogse stiltes en doofpot, en ommekeer ► Stilte en doofpot 1949-1969 ► Hueting en de Excessennota, 1969 ► Halfslachtige ontvangst van 'ontdekkingen 1970-2010 ► Rawagede-zaak KUKB, 2011 - Limpach, Brandende kampongs, 2016 - besluit financiering onderzoek KITLV-NIMH-NIOD, 2016 (ODGOI) ► Presentatie ODGOI, reactie Rutte-IV - ommekeer (?)

Onderzoek: Nederlands extreem geweld in
de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog 1945 - 1949

Het onderzoek richtte zich primair op het gebruik van extreem geweld door de Nederlandse krijgsmacht tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en de gevolgen daarvan, en de vraag in hoeverre toentertijd en later voor dit extreem geweld politiek en juridisch verantwoording is afgelegd, dit alles bezien in een bredere historische, politieke en internationale context.

Conclusies Over de Grens (2022) ► Extreem ongelijke slachtofferaantallen ► Structureel extreem geweld ► Krijgsmacht als institutie schuldig ► Politieke eindverantwoordelijkheid voor doelen en middelen ► Complexe geweldsdynamiek ► Multicausale verklaring ► Kwaad geweten versus rooskleurig zelfbeeld ► Multiperspectiviteit

Reacties ► Indonesië: zoals verwacht betrekkelijk weinig aandacht ► Onmiddellijke acceptatie door kabinet-Rutte IV = significante breuk ► Kritiek enerzijds Waarom 'extreem geweld en niet oorlogsmisdaden'? Waarom niet hele koloniale geschiedenis aan de kaak gesteld? Geen stof voor nieuwe rechtszaken ► Kritiek anderzijds, vanuit 'Indische generatie' Onvoldoende aandacht voor Indonesisch geweld incl. bersiap Te harde en eenzijdige conclusies over 'de' krijgsmacht Onvoldoende aandacht voor ondersteuning burgers ('vredesmissie') Geen begrip voor moeilijke omstandigheden NLse militairen

Indonesische en Nederlandse historici sloegen handen ineen

Nieuw Indonesië-boek is vooral inspirerend

Historiek

Veteranenorganisaties: paradox ► Begrijpelijke reflex ter bescherming reputatie veteranen ► Tegelijkertijd miskenning van getuigenissen uit eigen groep  ► Daarmee een eenzijdige representatie Van ervaringen, herinneringen en getuigenissen binnen de groep Van de geschiedenis

De oorlog in Indonesië roept een mensenleven later nog steeds heftige emoties op. Dat is niet vreemd. Nederland mobiliseerde indertijd 220.000 militairen voor een verloren strijd die achteraf 'fout' ging heten. In het publieke debat over onze grootste militaire operatie ooit gaat het vooral om Nederlandse oorlogsmisdaden. Veteranen hebben zich in deze debatten flink geroerd. Dat is logisch, zij waren er, zij beleefden de rauwe werkelijkheid, zij weten waarover ze het hebben. Dit boek is gebaseerd op hun brieven, dagboeken, gedenkboeken en memoires. Wat aan het licht komt over oorlogsmisdaden is vaak onthutsend. Maar het gaat ook om andere thema's: de spanning tussen de Nederlandse missie en de weerbarstige realiteit ter plekke; begrip en onbegrip over Indonesiërs en de strijd voor onafhankelijkheid; frustraties over de militaire en politieke leiding; angst, wraak en schaamte; verveling en seks; ontheemding daar, en thuis; boosheid om verloren jaren en gebrek aan waardering. In Soldaat in Indonesië worden deze soldatenverhalen ingebed in de bredere context van de dekolonisatieoorlog en de verwerking ervan in Nederland.

Zelfverdediging, Zelfbeklag ► De reacties uit georganiseerde veteranenkring, 2015 en 2022 Steeds meer zelfverdediging en zelfbeklag dan zelfverwijt Niet onbegrijpelijk, wel eenzijdig Onze conclusies over politieke verantwoording 'gemist' ► Paradox blijft: cruciale getuigenissen over eigen extreem geweld/oorlogsmisdaden juist van militairen/veteranen De 'verboden metafoor' - nazi-methoden ► Wrange ironie: langdurige veronachtzaming Indonesische getuigenissen 'Onvindbaar' 'Partijdig', 'onbetrouwbaar'

1945-1949-1962-2020 ► Conflicterende opvattingen over legitimiteit NLs ingrijpen ('rekolonisatie') ► 1945 vs. 1949; 1945 vs. de facto 1945 verkeerde kant van de geschiedenis (2010); excuses Willem-Alexander 2020; Rutte 2022 ► Papua/Nieuw-Guinea (1962): post-traumatische diplomatiek? (vgl. ook RMS) ► Bilaterale relaties sindsdien, ups & downs Nise bemoeienis met mensenrechten vs. eigen koloniale geschiedenis IND ziet relatie met NL niet als heel bijzonder; andersom wel - waarom?

Beginpagina cursus