2 - Artist in focus: Hieronymus Bosch

This week we focus on the National Gallery’s Christ Mocked (the Crowning with Thorns), one of the rare works by Bosch in a British collection. Many of the most powerful and emotive works of Northern European art describe the suffering and Passion of Christ, from private devotional images or woodcut prints, to more public works such as large-scale altarpieces and sculptural groups. In this dramatic painting Christ is represented as a passive victim tormented by four brutish and grotesque figures who press closely around him, creating a claustrophobic atmosphere. Yet the work requires placement in the religious context of the turn of the century to be fully understood. Why are the figures dressed in contemporary costume? What is the significance of non-scriptural elements and objects, such as the dog collar or the oak leaves? How would the painting have been viewed and interpreted during the period? We will examine the work within the context of some of Bosch’s paintings in other collections. 

Het hele werk van Jeroen Bosch, dat ons zo fantasierijk en vaak duister en hels voorkomt, is in feite doordrenkt van een stedelijke burgermoraal, die voor een groot deel gebaseerd was op het humanisme uit het gebied van de Nederrijn en op de ideeën van de 'Moderne Devotie'.  Het zijn in wezen moralistische schilderingen waarin gematigdheid, spaarzaamheid, ijver en ernst centrale begrippen zijn en die zich richtten op een praktische ethiek, die de stedelijke bedrijvigheid bevorderde.  Bosch keerde zich in zijn werk dan ook tegen gedragingen die met deze ethiek in strijd waren en die hij als zonden typeerde. De burgerlijke ideologie waaruit zijn werk voortkomt, 'behelst een afwijzing van lichamelijke en seksuele impulsen, afwijzing van feestvermaak en losbandigheid; afwijzing van luiheid en verkwisting, maar ook van schraapzucht, afwijzing van onbesuisdheid en agressie en afwijzing van marginaliteit en onstandvastigheid'. De schilder ook wel getypeerd als 'misschien de enige kunstenaar die het wereldbeeld van de vroegmoderne stadsburgerij in al zijn facetten visualiseert'.  Gelukkig blijft het daar niet bij en vervaardigde Bosch schilderijen die wemelen van fantasierijke personages waarin de schilder, wellicht voor een deel gestuurd door ideeën die hem maar half bewust waren, een heel andere wereld schetst dan de geordende stedelijke omgeving waarin hij verkeerde, en waarvan hij de orde wilde bevestigen; een andere wereld die duister is en voor ons vaak onbegrijpelijk blijft, maar die juist de fascinatie voor deze schilder oproept. Uit: Cultuurgeschiedenis van de middeleeuwen, Rob Meens e.a. (p.273)

After the break we will go beyond what can be seen with the naked eye, thinking about the ways in which the technology available to the Gallery’s conservators and scientists can enhance our understanding of the collection. Guest lecturer Rachel Billinge, Research Associate in the National Gallery's Conservation Department, will discuss the technical investigation of Bosch’s Christ Mocked (The Crowning with Thorns) and will demonstrate, with the aid of photomicrographs, X-ray images and infrared reflectograms, how analysis of the panel has revealed surprising information beneath the painted surface. 

Hieronymus Bosch, Christ Mocked (The Crowning with Thorns), c.1510.
View of the painting in the National Gallery

El Greco, The Disrobing of Christ 1577-9. Toledo Cathedral

Verwant werk rond de tijd van Hieronymus Bosch's, Christ Mocked 

l: Dirk Bouts, Christ Crowned with Thorns, c.1470. National Gallery, London.
r: Cima da Conegliano, Christ Crowned with Thorns, c.1470. National Gallery, London.

l: Martin Schongauer , Christ Crowned with Thorns, c.1480. National Gallery of Art, Washington (engraving) 
r: Albrecht Dürer, Christ Crowned, 1500. Albertina, Vienna (woodcut) 

Follower of Bosch, Christ Crowned with Thorns, c.1527 or later.
Real Monasterio de San Lorenzo de El Escorial, Madrid 

l: Follower of Bosch, Christ Crowned with Thorns, c.1510-20?
Philadelphia Museum of Art
r: Follower of Bosch, Christ Crowned with Thorns with Donor, c.1520-30.
Royal Museum of Fine Arts, Antwerp

Bosch Mocking of Christ c1470 or later Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt
Let op de tekstslinten die uit verschillende monden komen.

Verband tussen de eik en de familie del Rovere? Zie bijvoorbeeld eikels op de stoelleuningen van Paus Sixtus, Raphaelportret.

Hondenhalsband kan wijzen op de Dominicanerorde (ketterjagers) als honden van god Domini canus.

Het ronde metalen voorwerp is een deel van het schouderstuk van een harnas.

Het schilderij kan als inspiratiebron gediend hebben voor de passiespelen van de rederijkerskamers.

Tijdens technisch onderzoek van het schilderij bleek er een ondertekening van een ander werk onder te schuilen. Het zou vergelijkbaar kunnen zijn met een ander werk (gespiegelde versie) van Jeroen Bosch.