Eerst de zee en nu de netten
nam men aan de Urkers af,
en zo delft men schopje voor schopje,
langzaam aan des vissers graf
Overmaat van flinke paling,
en nu jaagt men ons naar huis,
gaat de hele vloot naar honk toe,
zwaarder wordt dan nog ons kruis.
Was ik zelf een Urker visser,
of ik kwaad deed of wel goed,
sterven zou ik op mijn netten,
badend in mijn paupersbloed.
Mariap van Urk (1932)
Terwijl in het begin van de twintigste eeuw de Urker kotters concurreerden met de Volendammer kwakken, Spakenburgse botters en Wieringer aken, werden in Den Haag de plannen voor afsluiting en drooglegging van de Zuiderzee steeds concreter. De vissers verenigden zich in protest, want het bestaan op zee kon weliswaar spartaans zijn, een toekomst zonder Zuiderzee maakte wel erg onzeker. Het verzet richtte zich niet eens zozeer tegen de afsluiting zelf. De vissers wilden vooral dat het Rijk serieus rekening hield met de economische en sociale gevolgen voor de vissersbevolkingen.
Na de invoering van de Zuiderzeewet merkten de vissers al snel de gevolgen van de naderende afsluiting. Leveranciers van schepen, netten en zeilen waren huiverig om nog nieuwe kredieten te verstrekken en de vissers zelf waren bang om zich nog in de schulden te steken. In 1925 kwam er een Zuiderzeesteunwet die de schade voor de getroffen vissers moest compenseren. De steun kwam bepaald niet overeen met de verwachtingen van de vissers. Zo was er geen enkele schadeloosstelling voor de waardevermindering van schepen en netten in het vooruitzicht, terwijl hun materiaal voor veel vissers het enige bezit was. De woede bij de bewoners aan de Zuiderzee was groot. Ze hamerden op royalere steunmaatregelen. Mondjesmaat verruimde de regering de Zuiderzeesteun, maar de vissers hielden er een bittere nasmaak aan over. Toen in 1932 de Afsluitdijk voltooid was, gingen op Urk de vlaggen halfstok. Een halfjaar later trok een stoet van zo'n honderd Urker vrouwen in klederdracht naar het Amsterdamse Rokin om te demonstreren voor het pand van de Rijksdienst.
Uit:
Wereldzee in de polder - Ronald Nijboer
Een moderne ontdekkingsreis van de Zuiderzee van 1873 naar het IJsselmeer van vandaag
Foto's zelf genomen op 25 mei 2022
