Zonder twijfel één van de meest inzicht- en kennisverrijkende boeken die ik de afgelopen tijd heb gelezen, 'De Nijl. Biografie van een rivier' van de Noor Terje Tvedt.
 |
| De Nijl in Oeganda (CC BY-SA 2.0 - Rod Waddington - wiki) |
Een heldere bespreking van het boek staat op historiek
Hoe schrijf je het verhaal van een rivier? Er zijn zoveel aspecten, historische, hydrologische, politieke. Tvedt begint zijn boek bij het einde van de Nijl bij Alexandrië en de Nijldelta en werkt zich langzaam stroomopwaarts richting de bronnen van de rivier.
 |
| Ethiopië legt de laatste hand aan de zogeheten Grote Ethiopische Renaissancedam in de Blauwe Nijl. © AFP |
Een veelzeggend fragment uit de recensie van Paul van der Steen in Trouw
De Nijl. Biografie van een rivier van Terje Tvedt is geen lofzang of propagandistisch vehikel. De Noor beschrijft wel de invloed van de rivier op de landen in het stroomgebied en hun pogingen om er nog meer te profiteren. Bovendien laat hij zien hoe staatsmannen en mogendheden van verder weg door de eeuwen heen volop interesse toonden. Van Julius Caesar en Napoleon Bonaparte tot het British Empire in zijn hoogtijdagen.
Tvedt mijdt clichés en politieke correctheid
Tvedt, hoogleraar geografie aan de universiteit van Bergen, weet waarover hij het heeft. Ooit schreef hij een proefschrift over het Jonglei-kanaal in Zuid-Soedan. Sindsdien heeft de Nijl zijn interesse en groeide hij uit tot een autoriteit op dit onderwerp. Het zorgde ervoor dat hij relatief makkelijk sleutelfiguren uit heden en verleden, tot op het niveau van presidenten, te spreken wist te krijgen voor zijn boek.
Met een onderwerp als dat van Tvedt liggen oriëntalisme en de associaties met donkerte, exotisme en moedige reizigers als in Joseph Conrads beroemde roman Hart van duisternis op de loer. De Noor is zich daar goed van bewust en probeert er nadrukkelijk bij uit de buurt te blijven. Bij zijn beschrijving van de landen in het stroomgebied en hun geschiedenis omzeilt hij de clichés.
Hij vermijdt ook doorgeschoten politieke correctheid. Naast de gruwelen in naam van koloniale mogendheden beschrijft hij evengoed kennis en kunde van westerse wetenschappers en ontdekkingsreizigers die de regio goed deden.
