De ondertitel van Ons soort mensen had kunnen zijn: 'Of hoe een gepland windmolenpark een dorpsgemeenschap tot waanzin drijft.' In de nieuwe roman van de Duitse sterauteur Juli Zeh (1974), in eigen land als magnum opus onthaald, wordt een slaperig Oost-Duits dorpje door elkaar geschud wanneer de overheid een paar kavels aanwijst voor de productie van windenergie. De inwoners, een stuk of honderd, zijn onmiddellijk verdeeld. Wie gaat er aan verdienen, en wiens huis wordt hierdoor niets meer waard? Wie spant er met wie samen in achterkamertjes?
Dit boek heeft me, net als het vorige boek, overtuigd dat ik met mijn voornemen om meer romans te gaan lezen op het goede spoor zit. Het boek heeft me geboeid en me laten meeleven met de verschillende personages. Onder de windmolens, waar het allemaal om draait of toch niet, een lovende beschrijving uit De Groene Amsterdammer van Thomas Heerma van Voss.
Ons _soort__ mensen_ staat vol van de contrasten. Niet alleen tussen natuur en stad, ook tussen communisme en kapitalisme, arm en rijk, nieuw geld en oud geld, rust en rumoer, een verenigd Duitsland en de DDR, verandering en conservatisme, idealisme en pragmatisme, noem het allemaal maar op. Bijzonder knap hoe Zeh zoveel thema’s in zo’n soepel verteld, geloofwaardig verhaal verweeft, maar helemaal knap is de wijze waarop ze de sympathie van de lezer steeds laat verspringen. Je leeft vrijwel steeds mee met degene die aan het woord is. Tientallen pagina’s klinkt personage X volkomen innemend en overtuigend, waarna personage Y hem in een halve alinea tot karikatuur reduceert en op zijn beurt weer overtuigend het woord neemt. Zeh laat zien hoe bekrompen iedereen naar elkaar kijkt, zonder daarbij als auteur zelf enig oordeel te vellen; ze zoekt juist steeds begrip voor al die totaal verschillende mensen in Unterleuten, al die figuren die volgens hun eigen maatstaven permanent gelijk hebben.
Uiteindelijk is Unterleuten – in het Duits overigens heel toepasselijk de titel van deze roman – een soort minisamenleving en dient de aanleg van de windmolens als het begin van een sociaal experiment. Het machtsspel van de betrokkenen wordt steeds vuiler en harder, er volgen talloze valse beloftes en wederzijdse beschuldigingen, er komt fysiek geweld bij kijken, en nergens, maar dan ook nergens verliest Zeh even de regie over haar verhaal, ze weet precies wat ze wil en vooral hoe ze dat moet bereiken, tot op de laatste bladzijden aan toe.
